Sinh học 11 Chủ đề 6: Điện thế hoạt động và sự lan truyền xung thần kinh

Chủ đề 6: Điện thế hoạt động và sự lan truyền xung thần kinh
 

A. Tóm tắt lý thuyết và phương pháp giải

I. ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG
Khi bị kích thích thì tế bào thần kinh hưng phấn và xuất hiện điện thế hoạt động.

1. Đồ thị điện thế hoạt động
- Khi tế bào thần kinh bị kích thích, điện thế nghỉ biến đổi thành điện thế hoạt động.
- Điện thế hoạt động gồm 3 giai đoạn : mất phân cực (khử cực), đảo cực và tái phân cực.

2. Cơ chế hình thành điện thế hoạt động
- Khi bị kích thích, cổng Na+ mở rộng nên Na+ khuếch tán qua màng vào bên trong tế bào gây ra mất phân cực và đảo cực. Tiếp đó, cổng K+ mở rộng hơn, còn cổng Na+ đóng lại. K+ đi qua màng ra ngoài tế bào dẫn đến tái phân cực.
- Như vậy, điện thế hoạt động là sự biến đổi điện thế nghỉ, từ phân cực sang mất phân cực, đảo cực và tái phân cực.

II. LAN TRUYỀN XUNG THẦN KINH TRÊN SỢI THẦN KINH
Điện thế hoạt động khi xuất hiện được gọi là xung thần kinh hay xung điện. Xung thần kinh xuất hiện ở nơi bị kích thích sẽ lan truyền dọc theo sợi thần kinh. Cách lan truyền và tốc độ lan truyền của xung thần kinh trên sợi thần kinh không có bao miêlin và trên sợi thần kinh có bao miêlin là khác nhau.

Chủ đề 6: Điện thế hoạt động và sự lan truyền xung thần kinh

B. Bài tập rèn luyện kỹ năng

Câu 1. Sự lan truyền xung thân fkinh trên sợi có bao miêlin “ngảy cóc” vì
A. sự thay đổi tính thấm của màng chỉ xảy ra tại các eo Ranvie
B. đảm bảo cho sự tiết kiệm năng lượng                    
C. giữa các eo Ranvie, sợi trục bị bao bằng bao miêlin cách điện                       
D. tạo cho tốc độ truyền xung quanh
Hướng dẫn giải:
Đáp án: C

Câu 2. Trong điện thế hoạt động xảy ra giai đoạn tái phân cực vì
A. Na⁺ đi vào ồ ạt làm phía ngoài màng tế bào tích điện âm và phái trong màng tế bào tích điện âm         
B. K⁺ đi ra ồ ạt làm phía ngoài tế bào tích điện dương và phía trong màng tế bào tích điện âm      
C. Na⁺ đi vào ồ ạt làm phái ngoài màng tế bào tích điện dương và phái trong màng tế bào tích điện âm    
D. Na⁺ đi vào ồ ạt làm phía ngoài màng tế bào tích điện âm và phía trong màng tế bào tích điện dương
Hướng dẫn giải:
Đáp án: B

Câu 3. Trong điện thế hoạt động xảy ra giai đoạn mất phân cực vì
A. K⁺ đi vào trong tế bào làm trung hòa điện tích âm phía trong màng tế bào
B. Na⁺ đi vào trong tế bào làm trung hòa điện tích âm phía trong màng tế bào   
C. K⁺ đi ra ngoài tế bào làm trung hòa điện tích phía ngoài màng tế bào            
D. Na⁺ đi ra ngoài tế bào làm trung hòa điện tích phía ngoài màng tế bào
Hướng dẫn giải:

Câu 4. Điểm khác biệt của sự lan truyền xung thần kinh trên sợi trục có bao miêlin so với sợi trục không có bao miêlin là dẫn truyền theo lối “nhảy cóc”,
A. chậm và tốn ít năng lượng                                      B. chậm và tốn nhiều năng lượng     
C. nhanh và tốn ít năng lượng                                     D. nhanh và tốn nhiều năng lượng
Hướng dẫn giải:
Đáp án: C

Câu 5. Trên sợi trục không có bao miêlin, xung thần kinh lan truyền liên tục từ vùng này sang vùng khác do
A. mất phân cực đến tái phân cực rồi đảo cực            B. đảo cực đến mất phân cực rồi tái phân cực          
C. mất phân cực đến đảo cực rồi tái phân cực            D. mất phân cực đến tái phân cực rồi đảo cực
Hướng dẫn giải:
Đáp án: C

Câu 6. Trong điện thế hoạt động xảy ra giai đoạn đảo cực vì
A. K⁺ đi ra nhiều, làm phía ngoài màng tế bào tích điện dương và phía trong màng tế bào tích điện âm    
B. K⁺ đi vào còn dư thừa, làm phía trong màng tế bào tích điện dương và mặt ngoài tích điện âm 
C. Na⁺ ra nhiều, làm phía ngoài màng tế bào tích điện dương và phía trong màng tế bào tích điện âm      
D. Na⁺ đi vào còn dư thừa, làm phía trong màng tế bào tích điện dương và phía ngoài màng tế bào tích điện âm
Hướng dẫn giải:
Đáp án: D

Câu 7. Cho các trường hợp sau:
(1) Diễn truyền theo lối “nhảy cóc” từ eo Ranvie này sang eo Ranvie khác
(2) Sự thay đổi tính chất màng chỉ xảy ra tại các eo
(3) Dẫn truyền nhanh và tốn ít năng lượng
(4) Nếu kích thích tại điểm giữa sợi trục thì lan truyền chỉ theo một hướng
Sự lan truyền xung thần kinh trên sợi trục có bao miêlin có những đặc điểm nào?
A. (1) và (4)                       B. (2), (3) và (4)                C. (2) và (4)                       D. (1), (2) và (3)
Hướng dẫn giải:
Đáp án: D

Câu 8. Xung thần kinh xuất hiện và lan truyền trên trục sợi thần kinh có bao miêlin
(1) tuân theo quy luật “tất cả hoặc không”
(2) theo lối nhảy cóc nên tốc độ dẫn truyền nhanh
(3) tốn ít năng lượng hơn trên sợi không có bao miêlin
(4) có biên độ giảm dần khi chuyển qua eo Ranvie
(5) không thay đổi điện thế khí lan truyền suốt dọc sợi trục
Tổ hợp nào sau đây là đúng với xung thần kinh có bao miêlin ?
A. (1), (2), (3) và (4)         B. (1), (2), (3) và (5)          C. (1), (2), (4) và (5)         D. (1), (3), (4) và (5)
Hướng dẫn giải:
Đáp án: B

Câu 9. Cường độ kích thích lên sợi trục của một nơron tăng sẽ làm cho
A. biên độ của điện thế hoạt động tăng                       B. tần số điện thế hoạt động tạo ra tăng       
C. thời gian xuất hiện điện thế hoạt động tăng           D. tốc độ lan truyền điện thế hoạt động tăng
Hướng dẫn giải:
Đáp án: B

Câu 10. Xung thần kinh xuất hiện
A. khi xuất hiện điện thế hoạt động                            
B. tại thời điểm sắp xuất hiện điện thế hoạt động      
C. tại thời điểm chuyển giao giữa điện thế nghỉ sang điện thế hoạt động            
D. sau khi xuất hiện điện thế hoạt động
Hướng dẫn giải:
Đáp án: A

Câu 11. Có bao nhiếu ý sau đây đúng về bơm Na – K?
(1) Bơm Na – K là các chất vận chuyển (bản chất là protein) có trên màng tế bào
(2) Có nhiệm vụ chuyển K⁺ từ phía ngoài tế bào trả vào phía trong màng tế bào làm cho nồng độ K⁺ ở bên trong tế bào luôn cao hơn ở bên ngoài tế bào, vì vậy duy trì được điện thế nghỉ
(3) Có nhiệm vụ chuyển Na⁺ từ phía ngoài tế bào trả vào phía trong màng tế bào làm cho nồng độ Na⁺ ở bên trong tế bào luôn cao hơn ở bên ngoài tế bào, vì vậy duy trì được điện thế nghỉ
(4) Hoạt động của bơm Na – K tiêu tốn năng lượng. Năng lượng do ATP cung cấp
(5) Bơm Na – K còn có vai trò trong cơ chế hình thành điện thế hoạt động. Bơm này chuyển Na⁺ từ phía trong tế bào trả ra phía ngoài màng tế bào trong trường hợp điện thế hoạt động xuất hiện
Phương án trả lời đúng là:
A. 2                                    B. 3                                    C. 4                                    D. 5
Hướng dẫn giải:
Đáp án: C
Giải thích: Phương án đúng: 1,3,4,5